ΓΝΩΣΗ ΚΑΙ ΕΠΙΣΤΗΜΗ

Δισθανείς (Δύο φορές νεκροί)

Ενότητα πρώτη: Ο θάνατός σου

 Κεφάλαιο 2ο, Γνώση και Επιστήμη

19/3/2021

Θεωρούμε ουσία της επιστήμης τη γνώση. Ένα βασικό απόρημα όμως, είναι το σχετικό με την ουσία της γνώσης, το είναι της. Έπειτα, εύλογα διαφαίνεται στον ορίζοντα το ερώτημα της χρηστικής σημασίας του όρου σήμερα. Η αναγκαιότητα, τόσο της απάντησης όσο και της διασάφησης των απορημάτων αυτών, προκύπτει από μία προσωπική στάση κατά της ταυτότητος, όπως αυτή οριοθετείται στα διαγραφόμενα και καθοριζόμενα από τις κοινωνικές, πολιτικές, πολιτισμικές χωροχρονικές επιταγές, μάλλον δε διαταγές – πλαίσια, στη διαχρονική εξέλιξή της προς την αντίφαση και ουτοπία, που συνιστά και την πιο σκληρή και απεχθή πράξη:

Ο δρόμος προς την ελευθερία κατοχυρώνει στην προσπάθεια διάνυσής του τον τρόπο καταδίκης της ίδιας της ελευθερίας, ανάμεσα στα υπαρκτικά όρια της αντιμετώπισής της.

Ουσιαστική προσέγγιση της γνώσης είναι δυνατή μόνο μέσω των αποτελεσμάτων της. Αυτό καθόλου δεν σημαίνει την παραδοχή της γνώσης ως τέτοιας, αφού γίνεται λόγος για τα αποτελέσματα αυτής. Τουναντίον, ξεκινά από υπαρκτικούς τρόπους προβολής του σύγχρονου κοσμοειδώλου, για να αποφανθεί αν οι τρόποι αυτοί αποτελούν την παρουσία εκείνου που βάσει των διακρινομένων και συγκεκριμένων προβολών επιβάλλει τη δυνατότητα να το ονομάσουμε γνώση.

Ας επιτραπεί εδώ μία αξιωματική τοποθέτηση.

Γνώση, είναι ό, τι αποτελεί αδιαμφισβήτητη αλήθεια, τέτοια ώστε να κατακρατεί πάντα στη διαχρονική της έκφανση το κριτήριο διαφοροποίησής της, την ειδοποιό της διαφορά, που είναι και η πηγή της ουσίας της. Με άλλα λόγια, δεν είναι δυνατόν η σημερινή γνώση να είναι διάφορη της χθεσινής και ούτε καν να ισχύει ο διαφορισμός αυτός. Κάτι τέτοιο μόνο ως υπόθεση ή δόξα θα μπορούσε να εκληφθεί, και αυτός είναι ο χαρακτήρας της αλήθειας που εκφράζει:

Η λεγόμενη επιστημονική γνώση δεν είναι λιγότερο υποθετική από την αρχή της που είναι η καθαρή υπόθεση η δε αξιωματική παραδοχή μας, δεν αποτελεί κάποια ονειροφαντασία αλλά σαρκώνεται στην πραγματικότητα καθώς εμφανίζεται στη διαλεκτική της αρμονία με το υπάρχον καθεστώς, πράγμα που κάνει την αναφορά όχι μόνο επιτακτική αλλά και αναγκαιοτάτη, με καθολική αξίωση εγκυρότητος, όπως ακριβώς συμβαίνει στη θεσμοθετημένη σήμερα αντίθεσή της.

Επειδή ακριβώς επικρατεί η κυριαρχία της υπόθεσης αποδεδειγμένης από την υποθετική αφετηρία της και μεταμφιεσμένη σε αρχή καθολικής αξίωσης εγκυρότητος, ενώ δεν είναι καθόλου τέτοια παρά μόνο μια υποθετική αρχή, υποστασιάζεται η διαλεκτική αντίθεσή της που δεν είναι άλλη από την αλήθεια, η οποία καθόλου δε χρειάζεται να αποδειχθεί ως τέτοια: πρόκειται για μια αρχή εμπιστοσύνης.

Είναι προφανές, πως εκείνο του οποίου την πρόσκτηση επιτυγχάνουμε ή όχι στη σύγχρονη μαθηματική διαδικασία, είναι η πληροφορία, πράγμα που διατρανώνει την ισχύ της παλαιάς εκείνης παρατήρησης, ότι δηλαδή, ο νους δεν αντιμετωπίζεται ως εστία που είναι έτοιμη να πυροδοτηθεί αλλά ως ασκός που πρέπει να γεμίσει: Ο καταναλωτισμός ενδεδυμένος τη δήθεν γνώση ανακαλύπτει την εφαρμογή του στα πνευματικά, οριοθετώντας τα σε κλειστά επίπεδα δράσης δηλαδή ελευθερίας (sic!).

H πληροφορία δύναται να είναι μόνο πληροφορία, η δόξα μόνο δόξα. Αυτή είναι η ουσία της επιστήμης σε προφανή διαστροφή του όρου, αφού πλέον ως γνώση καταξιώνεται η πληροφόρηση, που στην ουσία της δεν έχει παρά ποιον υποθετικό και περιστασιακό. Στον αντίποδα, η αδιαμφισβήτητη αλήθεια, δεν κατοχυρώνεται στον υποκειμενικό μονισμό με συνέπεια τη φυσίωση και τον εγκαυχισμό που αποφέρονται ως παράγωγα εγκλεισμού στην οριοθετημένη εγωπάθεια και οπωσδήποτε τη στροφή στον ολοκληρωτισμό που συνοδεύει κάθε μονισμό, καθώς η αποκομμένη από τον κόσμο ατομικότητα μεταφράζει την απολυτοποιημένη της νοητική πρόσληψη σε αξίωση κυριαρχίας της, του μόνου τρόπου επίτευξης της διάσωσης της αυτοακρωτηριασμένης ύπαρξης στην απομονωμένη της κατοικία.

Η αλήθεια ως τέτοια και επομένως και ως γνώση εμπεδώνεται μόνο στη διαπλοκή και συμπλοκή της σχέσης που βιώνεται ως εμπειρία ζωής, καθόσον η προσωπική ύπαρξη, είναι ως προς, καταποντιζομένου του υποκειμενισμού στην ολοκληρωτική ανυπαρξία με ταυτόχρονη ανάδυση του κάλλους της αποεργαλειοποιημένης ύπαρξης που εμφανίζεται στην παρουσία, με την κατάργηση υποκειμένου και αντικειμένου, ή μεταξύ δύο τουλάχιστον υποκειμένων στην διαπροσωπική τους μέθεξη, καταργουμένης της ατομικότητος με την αντικατάσταση της διαίρεσης από τη διάκριση, δηλαδή κάθε χρηστικής άποψης του ανθρώπου και του κόσμου από το καταδικασμένο στην ανυπαρξία αποκοσμοποιημένο υποκείμενο: Όπως ακριβώς ο αφανισμός της δημιουργίας εδραιώνεται στη διαίρεση της ουσίας αντιπροσωπεύοντας την πραγμοποίηση του ανθρώπου και εξαντικειμενικοποίηση του κόσμου, η διάσωσή του ή μάλλον η επαναφορά στη διάκριση εδραιώνεται στην προσωπική διαμεσότητα. Το πρόσωπο ορά, οινωνεί, εννοεί αντί να κατανοεί, κρίνει, αποφασίζει στη μέθεξη, όχι στη μόνωση αλλά στην περιχώρηση και η κρίση του εδραιώνεται στη γνώση γιατί το ίδιο το πρόσωπο ζει τη γνώση, δηλαδή την αλήθεια, καθώς μεταστρέφεται το ίδιο σε φορέα της και εγκόσμια υποστασιοποίησή της, στην ανάδυση από την αρχέγονη λήθη του πανάρχαιου κάλλους: Του Ανθρώπου και του Παντός στην ολότητα της Δημιουργίας.

Η αλήθεια – Αλήθεια και η γνώση – Γνώση υπήρξαν πάντοτε οι δύο πόλοι μεταξύ των οποίων υποστασιοποιείται το ιστορικό πρόσωπο της ανθρώπινης εν κόσμω μοίρας,

Η ανικανότητα της πλασματικής Γνώσης, της γνώσης, είναι φανερή εκ των αποτελεσμάτων αυτής. Η διακηρυττόμενη καλυτέρευση ζωής αφορά, όχι στην ουσία της διακήρυξης αλλά στην προσαρμογή σε δεδομένη κατάσταση, όπου η ύπαρξη κατέχει το ρόλο ακρωτηριασμένης τερατογέννεσης. Πίσω από κάθε ευκολία που πλουσιοπάροχα παρέχει η ασταμάτητα και εκτός ελέγχου αναπτυσσόμενη τεχνολογία, υποκρύπτεται η αδυσώπητη καταστροφή φυσικών πόρων. Πίσω από κάθε ευεργεσία προς ευδαιμονισμό, παθογόνοι νόσοι κακοήθων όγκων. Δε θα ήταν υπερβολή να καταγνωσθεί στο σύνολο της πλασματικής ποιοτικής ευζωίας η πραγματική ποσοτική καταρράκωσή της.

Η εμπειρία αποδεικνύει πως παρά τις όποιες διακηρύξεις περί νοητικών σχηματοποιήσεων καθολικής εγκυρότητος, η γνώση ουδέποτε δύναται να ταυτίζεται με τη νοητική κατασκευή στην πληρότητά της διασώζοντας χαρακτήρα αισθητικό, δηλαδή φυσικό. Η γνώση δε νοείται αλλά οράται, θεάται, κοινωνείται – και η γλώσσα στο σημείο αυτό αποδεικνύεται σαφώς υπηρετική του έργου το οποίο καλείται να επιτελέσει, έχει να κάνει επομένως με πράγματα χειροπιαστά, όχι φαντασιοπληξίες, εφ’ όσον η επαφή λαμβάνει χώρα στο εμπειρικό πεδίο της κοινωνικής σχέσης, ενέχοντας τη δυνατότητα να είναι όχι κάποιο στείρα σκέψη ή ψυχρή λογική αντιμετώπιση: Προϋποθέτει, μετοχή, κοινωνία. Η θέα είναι δυνατή διά της οράσεως αλλά και αισθητή δια της αφής. Πώς λοιπόν γνωρίζει ο τυφλός; Πώς κατανοεί ο κωφάλαλος; Πώς ένα γεγονός αφήνει γεύση πικρή; Πώς η όραση κάποιου συμβάντος επιτυγχάνει σπλαγχνικές κινήσεις; Πώς ένα άκουσμα μας πληρεί χαροποιό ενέργεια; Εδώ η γνώση δεν αφορά στην πληροφόρηση περί του γεγονότος αλλά στην αισθητική εννόησή του, την μέθεξη σε αυτό.  Θα ήμασταν απόλυτα συνεπείς στην παραδοχή πώς η γνώση, είναι μόνον εκ καρδίας.

Ας παρατηρήσουμε:

Πρώτον, η διπολικότητα γνώση – Γνώση, δηλαδή Αγνωσία – Γνώση και αλήθεια – Αλήθεια, δηλαδή Λήθη – Αλήθεια, δεν αποβλέπει τελικά παρά στο διαφορισμό μεταξύ δοκείν και Είναι.

Δεύτερον, η σηματοδοτούμενη σχέση εκδιπλώνεται σε τρία επίπεδα: α) κατά την ποιότητα, ήτοι την αναγωγή φυσικών φαινομένων σε φυσικούς νόμους, β) κατά την ποσότητα ήτοι προσέγγιση και εισαγωγή στην περιοχή του ιερού μέσω του εκκοσμικευμένου αντιτύπου του, γ) κατά την ποιότητα και ποσότητα ταυτοχρόνως ήτοι μεταφυσικός Αριστοτελισμός.

Τρίτον, στην έλλογο διαδικασία σύλληψης – ανάλυσης – σύνθεσης επισυμβαίνει ως γενικός κανών η χαρακτηριστική αντιστροφή: Το δοκείν, εκλαμβάνεται ως ψεύδος, μη ον, αν και είναι το μοναδικό για το ποίο ισχύει η απόφανση ότι είναι, ως αντι- κείμενο ως προς. Αντίθετα, ό, τι εκάστοτε εκλαμβάνεται ως είναι, ενώ υποτίθεται πως αφορά στην φανέρωση του όντως όντος, δηλαδή της Αλήθειας, είναι  μόνο δόκησις η οποία συγκροτείται εκ της σύλληψης της προβολής της έλλογης νοητικής σχηματοποίησης από τον ίδιο τον προβάλλοντα.

 

ΠΑΥΛΟΣ ΞΕΝΟΣ

                                                                                          Διδάσκαλος Π. Ε., Θεολόγος