Η ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΤΟΥ ΤΗΛΕΘΕΑΤΗ

Δισθανείς (Δύο φορές νεκροί)

Ενότητα πρώτη: Ο θάνατός σου

 Κεφάλαιο 1ο, Η κοινωνία του τηλεθεατή

7/3/2021

Τα κείμενα που ακολουθούν και θα αναρτηθούν σταδιακά αποτελούν τη συνέχεια και το τέλος κειμένων μου που γράφτηκαν μεταξύ 1991 και 1993 και εκδόθηκαν το 1993 από το ατελιέ γραφικών τεχνών ΑΝΑΓΡΑΠΤΟΝ στον Άλιμο, με τίτλο ΥΠΝΟΣ ΝΗΔΥΜΟΣ, Δοκίμιο κοινωνικής παθολογίας. Εκδόθηκε σε 1000 αντίτυπα και εξαντλήθηκε. Έκτοτε παραμένων επακριβώς στις θέσεις που διατυπώνονται και καθόσον ο κοινωνικός χώρος χαρακτηριζόταν από τα ίδια ιδιώματα τα οποία εξετέθησαν δεν υπήρξε λόγος για συγγραφή του ζητήματος αυτού. Σήμερα όμως υπό των νέων συνθηκών οι οποίες κυριαρχούν στον κοινωνικό χώρο παγκοσμίως, άμεσα εμφανίζεται το αποτέλεσμα όλων όσων εξετέθησαν το 1993 με πραγματικές αλλαγές οι οποίες αφορούν στην έκφανση της κοινωνικής παθολογίας ως μεταποίηση της κοινωνικής ύπαρξης σε ον ξένο προς ό, τι είναι. Έτσι το παρόν σύγγραμμα αποτελεί τη συνέχεια των κειμένων που διατυπώθηκαν προ τριακονταετίας, μία συνέχεια που σηματοδοτείται από την ολική αλλαγή του ανθρώπου ως ον, δίπουν, έλλογον.

 Όμως δεν πρόκειται απλά για μια συνέχεια, αλλά για μια ολοκλήρωση της ουσίας των εκτιθεμένων, την ερμηνευτική τους συνέχεια στην πρακτική της απόδειξη, που σημαίνει πως η συγγραφή  θα αναπτυχθεί σε ενότητες οι οποίες αλληλοδιαπλέκονται καθώς και στις δύο περιπτώσεις, ΤΟΤΕ ΚΑΙ ΤΩΡΑ, το θέμα είναι κατ’ ουσίαν το ίδιο, στον ΥΠΝΟ ΝΗΔΥΜΟ ως κοινωνική παθολογία - ο πρώτος θάνατος, στο ΔΙΣΘΑΝΕΙΣ ,ως αποτέλεσμα αυτής, ο δεύτερος. Ο θάνατός σου ως η απονομή του θανάτου, ο θάνατός μου ως η βίωση, του θανάτου όμως που απονομή και βίωση αφορούν το ίδιο, ουσιαστικά αυτόχειρο ον. Και αυτό σημαίνει πως για να κατανοηθεί το κείμενο θα υπάρχει μία συνεχής επαναδιατύπωση των ζητημάτων στην κοινωνική τους αυτή τη φορά πραγματικότητα. Έτσι δεν υπάρχει λόγος να έχει διαβαστεί η έκδοση του 1993 καθότι όλα επαναδιαπραγματεύονται δια της αποφαντικής των ύπαρξης.

Ο φορέας είναι κοινός, ο άνθρωπος ως ον κοινωνικό ή η κοινωνία των ανθρώπων. Και ΔΙΣΘΑΝΕΙΣ είναι οι άνθρωποι, οι Δύο φορές Νεκροί. Νεκροί κατά την πνευματική τους οντότητα η οποία καλλιεργήθηκε χρόνια και Νεκροί κατά την οντική τους ύπαρξη ως η παροντική έκφανση του πνευματικού των ολέθρου.

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Πώς είναι δυνατόν να συνάδει έκφραση οδύνης οργής και αγανάκτησης με μια έλλογη διερεύνηση χωρίς να αποτελεί ένα ψευδές ίσως κάπηλο και ακόμη κακόβουλο τερατούργημα; Και πώς προσεγγίζεται εννοιολογικά; Πρόκειται για την αλήθεια ενός πένθους, για το πένθος της ίδιας της ύπαρξης που η αισθαντική της αποστροφή προς έναν εξαμβλωματικό και φρικώδη τρόπο του ενεργείν τη ζωή σήμερα. Ακριβώς εδώ εδραιώνεται η έλλογη διερεύνηση, στο πένθος της απώλειας το οποίο αποτελεί και το μόνο σταθερό και απαρασάλευτο σημείο της ύπαρξης. Η μοναδική αλήθεια που δεν μπορεί να αμφισβητηθεί είναι ο θάνατός σου, ο θάνατός μου. Και καθώς η ύπαρξη καταβυθίζεται στο πένθος βιώνοντας την προσωπική αλλά και καθολική απώλεια, προσπαθεί να ενσαρκωθεί φτωχά και ανολοκλήρωτα στο λόγο. Καθώς βυθίζεται στο έλος μόνη της ελπίδα απομένει το να αγγιστρωθεί από μία λαβή στο χωροχρόνο, το ιστορικό γίγνεσθαι, να υποστασιάσει την ύπαρξη στη χρονικότητα μέσω του λόγου, ώστε κατέχοντας   μία θέση να αποδώσει στην ύπαρξη ετέρα τε και ταυτή, την τεράστια ευθύνη της παρέμβασης και επέμβασης σε αυτό. Και αυτό είναι τόσο αληθινό όσο ο θάνατος. Έτσι ο μόνος τρόπος προσέγγισης στο κείμενο που ακολουθεί είναι ο έλλογος αναλογικός ο οποίος εδραιώνεται στην αισθαντική αποστροφή της κατακρεουργημένης εξαμβλωματικής ύπαρξης προς τον τρόπο του ενεργείν τη ζωή η οποία αποδεικνύεται ένας συνεχής θάνατος έως τη στιγμή που θα γίνει αποδεκτός από την ίδια τελειώνοντας, καθώς θα βιώνει το αποτέλεσμα του θανάτου ο οποίος για πολύ καιρό ενσαρκώνει την πραγματική του ύπαρξη μέσα της.

 

ΕΝΟΤΗΤΑ ΠΡΩΤΗ

Ο ΘΑΝΑΤΟΣ ΣΟΥ

Κεφάλαιο 1^ο

Η κοινωνία του τηλεθεατή

Από της βιομηχανικής επανάστασης και εντεύθεν και παρά τη θεωρητική διατύπωση του αστικού μοντέλου η πρακτική εφαρμογή του αντιμετωπίζει τον ανθρώπινο παράγοντα ως μαζική απρόσωπη ύπαρξη, κάτι το οποίο διατηρείται απαρασάλευτο παρά τις εναλλαγές των κρατιστικών συστημάτων, πράγμα το οποίο δε σημαίνει παρά την ύπαρξη μιας μονοκουλτούρας εφαρμογής πολλαπλών προσωπείων πολιτικής. Η ποικιλομορφία μέσα από την οποία εκφράζεται δεν αποτελεί τον ίδιο τον τρόπο ύπαρξής της αφού το ενοειδές κρατιστικό μοντέλο το οποίο διευθύνει και κατευθύνει τη χειραγωγούμενη μάζα εδραιώνεται πάνω στις διαφορές τις οποίες διασπείρει στη μάζα εισάγοντας ζητήματα που εκφράζονται με πρότυπα. Η αφομοίωση των ψευδών προτύπων ενέχοντας το κοινωνικό διχασμό αφαιρεί την κοινωνικότητα και εισάγει τη μαζικοποιημένη ατομικότητα. Η βασική προϋπόθεσή της λειτουργίας του τρόπου αυτού είναι ο εργαλειοποιημένος λόγος ο οποίος εκφράζεται διά της ψευδούς επιστημονικής εξέλιξης. Και το ψεύδος είναι εμφανές καθότι σε καμία περίπτωση και για κανένα λόγο ο έννους άνθρωπος δεν αποδέχεται ως εξέλιξη ό, τι οδηγεί σε πλανητική καταστροφή όπως αυτή που έκτοτε συμβαίνει, εφόσον στην καταστροφή περιλαμβάνεται και αυτή του ιδίου.               

Τα πολιτικά κόμματα, καθώς εισάγονται στην ενεργή πολιτική πλατφόρμα απαρνούνται την αρχή της δημιουργίας τους η οποία είναι το γεγονός της κοινωνικής ζύμωσης, αφού προχωρούν άμεσα στην κατάργηση της τελευταίας. Έτσι μεταστρέφονται σε όργανα διευθέτησης της κυριαρχίας μιας πολιτικής ελίτ ανεξαρτήτως ιδεολογημάτων επί των μαζών. Η δυνατότητα αλλαγής δεν υφίσταται αφού για να υπάρχουν ως επάγγελμα πλέον πρέπει να ακολουθούν τις συγκεκριμένες πρακτικές οι οποίες τους εμφανίζουν ως αυτό που πρεσβεύουν στη συνεχή τους λειτουργία καταργώντας κάθε κοινωνική πρακτική και με μόνο στόχο τη διατήρηση του συστήματος ως του μόνου τρόπου διατήρησης των ιδίων. Από την άλλη πλευρά, η απάντηση της μάζας σε κάθε κυβερνητική εξαγγελία με την αντίδραση σε αυτό ως χειρότερο από το προηγούμενο αποτελεί ένα δρομολογημένο εκ των άνω τρόπο συνέχισης των ιδίων λειτουργικών συνθηκών καθότι κάθε «νίκη» της μάζας αποτελεί ήττα ως προς το προηγούμενο στάδιο, θεωρώντας τα ψυχία της νίκης ως απόδειξη της λαϊκής δύναμης και παρουσίας, ξεχνώντας πως αυτά είναι πάρα πολύ λιγότερα από εκείνα που ήταν η αιτία της  κινητοποίησής της. Διά του τρόπου αυτού το μόνο που επιτυγχάνεται είναι η επικύρωση κάθε κρατικής επίβουλης ενέργειας. Όσο για το μέγεθος των αντιδράσεων της μάζας σε όποιο ατόπημα θεσμοθετεί και νομιμοποιεί η κάθε κομματική πολιτική συμπαιγνία δεν αποδεικνύει τίποτε άλλο παρά την κατοχύρωσή τους στη μαζική συνείδηση ως κυβερνώντων εν πλήρη ισχύ. Η αντίδραση η ίδια πραγμοποιεί απόλυτα τον αντιδρώντα καθόσον δεν είναι παρά ως επί το πλείστον ως προς κριτήρια υλιστικά – οικονομικά, αφού η αυθαιρεσία, η υποχρεωτικότητα η επιβολή μεταποιείται σε ένα οικονομικό παζάρεμα κατά το γνωστό ανατολικό τρόπο, όπου αντί για χρήματα χρησιμοποιεί την άσκηση κρατικής βίας. Έτσι η ισχύς αποδίδει βία και η μάζα την αποδέχεται και συμμετέχει στο παζάρι. Η ένταση της βίας στην αλληλοζύμωσή της αποδίδει τα ψυχία της μαζικής ικανοποίησης.

Υγιής κοινωνική ζύμωση η οποία να φανερώνει την αληθινή αντίδραση δεν μπορεί να υπάρξει σε ένα μαζικό χώρο αφού η ίδια η μάζα έχει αποβάλει κάθε αλήθεια της ύπαρξής της αποδεχόμενη έστω και εν αγνοία αυτής τα ιδιώματα που της αποδίδονται εκ των άνω. Αμέσως μόλις υγιείς αντιπαραθέσεις ενσωματωθούν σε κομματικές επιταγές ακολουθώντας την πορεία της πεπατημένης περνούν στην ανυπαρξία μεταστρεφόμενες ακριβώς στο αντίθετο, σε δόλιες εφαρμογές διατήρησης της ισχύος. Η άρνηση της κοινωνικής αλήθειας στο πέρασμά της στην πολιτική παραταξιακή έκφραση αφανίζει τα πρόσωπα σε απρόσωπες μονάδες ελέγχου καθώς η αποδοχή κάθε θεσμοθετημένου κριτηρίου που οδηγεί στην πολιτική σκηνή δεν είναι παρά η άρνηση του εαυτού. Και ενώ η φαινομενική παραταξιακή αντιπαλότητα των αναμιγνυομένων στην πολιτική είναι ο δεσμός της ισχύος στην διατήρησή της, η μεταφορά του στο μαζικό επίπεδο αποδεικνύει μέσω του διχασμού τον οποίο δημιουργεί τη διατήρηση αυτή καθώς πρόκειται για μία πραγματική παραταξιακή αντιπαλότητα η οποία αποσοβεί κάθε κίνδυνο αλλαγής για την εξουσία. Με άλλα λόγια όσο τους βάζουμε να σκοτώνονται μεταξύ τους εμείς είμαστε μια χαρά.

Το εργαλείο της απόλυτης κυριαρχίας είναι η επιστήμη σε όλες της τις εκφάνσεις, όπως κάποτε ήταν η θρησκεία. Η ίδια η λέξη το αποδεικνύει και το επιδεικνύει καθώς ίσταμαι επί. Ο ανθρώπινος λόγος υπεροντοποιείται σε μία ξεχωριστή ψευδοΰπαρξη η οποία αποδίδει την κυριαρχία της. Και ψευδοΰπαρξη αφού ο λόγος δεν παύει να υφίσταται παρά μόνο εντός των υπάρξεων και όχι εκτός, σε ένα απολυτοποιημένο και αποκομμένο από κάθε κοινωνική πρακτική επίπεδο. Ο ψευδής διευθύνων απολυτοποιημένος λόγος που δεν είναι παρά μια αντανάκλαση του υπαρκτικού λόγου εκ του επιπέδου στο οποίο βρίσκεται αποδίδει την κυριαρχία του επιφέροντας τεράστια πλήγματα στην ύπαρξη, ωθώντας την στον αφανισμό στον οποίο εμπεριέχεται και η πηγή του, η πηγή της ακτίνας η οποία στην αντανάκλασή της θεωρείται ως το αυτόνομα υπαρκτό, ως το άλλο και όχι ως μία απλή φαινόμενη αντανάκλαση, ένα είδωλο.

Η επιστήμη υπηρετώντας τη βιομηχανία κατακερματίζει τους κλάδους του επιστητού καθώς απολυτοποιεί τις αρχές του καθενός ενώ ταυτόχρονα μεταφέρει τον κατακερματισμό στο ίδιο το υποκείμενο το οποίο εργαλειοποιείται. Δια των διαδικασιών αυτών το υποκείμενο ουσιώνει ακριβώς τον όρο αυτό καθώς ίσταται υπό, έναντι του άλλου, του ισταμένου επί. Η απώλεια του ανθρώπινου προσώπου φανερώνεται σε κάθε επιλογή του υπό την κυριαρχία της τυποποίησης. Η ανθρώπινη φιγούρα εμφανίζεται πλέον όχι ως πρόσωπο αλλά ως συρραφή τυποποιημένων καταναλωτικών στοιχείων, ενός τρόπου παρουσίασης των παραγομένων. Η τυποποίηση των προϊόντων είναι το είδωλο των τυποποιημένων εαυτών. Και κάθε πηγή κινδύνου η οποία θέτει σε ανισορροπία το σύστημα, προσλαμβάνεται, μεταποιείται και προσφέρεται ως τρυφερό έδεσμα προς κατανάλωση με τις ευλογίες της ισχύος. Τα ανατρεπτικά underground στοιχεία αντιστρέφονται σε διατηρητικά οnground καθώς θεσμοποιούνται ήτοι διαστρέφονται και αποδίδονται προς κατανάλωσιν.

Και η αντιστροφή αυτή είναι ολική. Και αυτό καθώς κάθε δημόσια διακήρυξη περί ελευθερίας που χαρακτηρίζει την νέα εποχή σηματοδοτεί το πέρασμα στην επιβολή της, δηλαδή την ανελευθερία. Ας σκεφθούμε τους όρους ανθρώπινα δικαιώματα και υποχρεώσεις, πολύ και ευρέως συζητουμένους. Δε σημαίνουν παρά το ίδιο. Ο όρος υποχρέωση είναι ξεκάθαρος όσο για τον όρο δικαίωμα που τίθεται πολύ έξυπνα πρώτος δε σημαίνει κάτι άλλο από το ότι ο άνθρωπος είναι ένα ον υπό της υποχρεωτικότητος και εκ τούτου λαμβάνει κάποια υποχρεωτικά δικαιώματα (sic!) όπως το δικαίωμα ψήφου, το οποίο ουσιαστικά έχει πάντα το αποτέλεσμα της διατήρησης της ισχύος σε όλα τα επίπεδα.

Καθώς τέτοιες εξαγγελίες εκφράζονται δημοσίως, όσο περισσότερο πομπώδεις και σοβαροφανείς, είτε από τα όργανα του κρατικού ελέγχου, είτε από τους παρατρεχάμενούς τους, είτε από τους αποδέκτες τους, τόσο περισσότερο ενέχουν την καταστολή, την απαίτηση ή ανάγκη για εγκλεισμό και καταδυνάστευση. Σε κάθε ελάχιστο βήμα προς την ελευθερία ο φόβος γίνεται εμφανής. Κάθε απελευθερωτική τάση και στάση δεν  έχει παρά φθάνοντας σε ένα οριακό σημείο να ξεπεράσει σε καταπίεση το προηγούμενο κρατιστικό σύστημα. Και βέβαια πάντα με τον επαναπροσδιορισμό της λέξης ελευθερία στην οποία η ισχύς αποδίδει κατ’ επιλογήν το νόημα το οποίο την εξυπηρετεί τη συγκεκριμένη περίοδο.

Όσοι περιμένουν την καταδυνάστευση να εκδηλώνεται μέσω κατασταλτικών μηχανισμών εξουσίας, μέσω αστυνομοκρατικού ή στρατιωτικού καθεστώτος απατώνται. Οι κατασταλτικές δυνάμεις είναι μόνο ένας τρόπος ρύθμισης της ισορροπίας και αυτός ελεγχόμενος και αναλώσιμος.

Καταπίεση είναι ό, τι στερεί κάθε δημιουργικότητα ενώ εμφανίζεται ως φορέας και προστάτης της.

Καταστολή δεν είναι η ενεργός παρουσία του ροπαλοφόρου εκπροσώπου της ισχύος, αυτή είναι η φανέρωση της καταστολής. Είναι, η ασύνειδη αφομοίωση τρόπων ζωής, σκέψης, έκφρασης και παρουσίας οι οποίες διοχετεύονται εντέχνως και υποστασιάζονται σε υποτιθέμενους εξιδανικευμένους τρόπους ελεύθερης έκφρασης  και δημιουργίας.

Αντίστοιχα, η «κοινωνία» μας θα μπορούσε όχι άλογα να φέρει την ονομασία «κοινωνία του τηλεθεατή», όρος που αφ’ ενός υποδηλώνει την εκ της ισχύος κατευθυνόμενη συμπεριφορά, αφ’ ετέρου την απομόνωση, ήτοι την κατάσταση υπαρκτικού απομονωτισμού που τελικά δε σημαίνει παρά την ουσιαστική μας ανυπαρξία.

 

ΠΑΥΛΟΣ ΞΕΝΟΣ

                                                                                    Διδάσκαλος Π. Ε., Θεολόγος